Ở Chile có một tộc người cổ rất đặc biệt, họ được gọi là tộc Mapuche. Họ đã sống ở vùng Araucania tại Chile này từ rất lâu. Chính vì vậy mà bộ tộc Mapuche được coi là người nắm giữ một phần lịch sử của đất nước này. Mặc dù là một tộc người nhưng họ lại chiếm đến khoảng 10% dân số của Chile. Nếu xét trên các bộ tộc khác thì Mapuche là tộc có số dân nhiều nhất hiện nay. Để tìm hiểu thêm về tộc người này cũng như văn hóa cổ của Chile, hãy cùng gwaam đọc bài viết dưới đây nhé.
Mục lục
Giới thiệu về tộc người Mapuche ở Chile
Nằm cách thành phố Santiago, Chile 700km về phía Nam, vùng Araucania là một khu vực được hình thành bởi núi lửa, sông và hồ. Đây cũng là nơi người Mapuche – một trong những nhóm bộ tộc tiêu biểu nhất của Chile sinh sống. Tầm anh hưởng của họ từng trải từ Thung lũng Aconcagua đến Quần đảo Chiloé. Sau đó lan rộng về phía đông đến các đồng cỏ Nam Mỹ thuộc Argentina. Ngày nay, nhóm dân này chiếm hơn 80% dân số các dân tộc bản địa ở Chile. Tộc Mapuche cũng chiếm khoảng 9% tổng dân số Chile. Dân Mapuche tập trung ở vùng Araucanía. Nhiều người đã di cư từ các vùng nông thôn đến các thành phố như Santiago và Buenos Aires.
Các nhà khảo cổ từng tìm thấy bằng chứng cho thấy người Mapuche đã có mặt tại vùng Araucania vào khoảng năm 600 đến 500 trước Công nguyên. Người Mapuche sống thành từng nhóm nhỏ với nền văn hóa chủ yếu dựa vào săn bắt và hái lượm. Vào những năm 1540, khi Tây Ban Nha bắt đầu xâm chiếm Chile, bộ tộc Mapuche đã không ngừng chống lại cuộc xâm chiếm của Tây Ban Nha trong nhiều năm.
Các cuộc đụng độ giữa Tây Ban Nha và bộ tộc Mapuche kéo dài trong gần ba thế kỷ. Sau khi Chile tuyên bố độc lập khỏi Tây Ban Nha vào năm 1818, ngày càng có nhiều người định cư đến và tiếp quản vùng đất nơi người Mapuche sinh sống. Cuối cùng, bộ tộc Mapuche đã ký một thỏa thuận để cùng tồn tại với chính phủ Chile mới. Quyết định hợp nhất các vùng đất của họ với lãnh thổ Chile.
Văn hóa của người Mapuche
Phong tục, tập quán và lễ nghi
Trong ngôn ngữ bản địa, “Mapuche” có nghĩa là “người của trái đất”. Đúng như tên gọi của bộ tộc, nhiều nghi lễ thực hành tôn giáo và tín ngưỡng của người Mapuche có mối liên hệ sâu sắc với thế giới tự nhiên và vùng đất tổ tiên của họ. Ví dụ, các nghi lễ chữa bệnh và sử dụng thuốc thảo dược là hai tập tục văn hóa phổ biến của người Mapuche. Pháp sư (hay còn có tên gọi là Machi) chiếm một vai trò quan trọng trong xã hội người Mapuche.
Các Machi, thường là nữ, hay thực hiện các nghi lễ để xua đuổi bệnh tật; hoặc ma quỷ và bảo vệ cộng đồng, mùa màng của bộ tộc. Machi am hiểu về y học tự nhiên và các phương pháp chữa bệnh khác nhau. Y học cổ truyền của người Mapuche là một trong những khía cạnh dễ thấy nhất của nền văn hóa bộ tộc Mapuche hiện diện tại Chile ngày nay. Các phương pháp y học cổ truyền của người Mapuche cũng thường được sử dụng như một phương pháp điều trị chính và thay thế cho y học phương Tây tại Chile.
Dệt may
Người Mapuche cũng có truyền thống dệt may với các sản phẩm phong phú. Ngành dệt may đã là một tập quán tồn tại từ rất lâu trước cuộc xâm chiếm của Tây Ban Nha. Những người phụ nữ lớn tuổi trong các cộng đồng người Mapuche thường truyền lại các kỹ thuật và mẫu dệt cho các thế hệ trẻ. Những mặt hàng dệt thường là khăn piêu và chăn. Đây được coi là các mặt hàng kinh doanh quan trọng.
Ngoài sản xuất hàng dệt may, người Mapuche còn được biết đến với các đồ mỹ nghệ kim loại. Vào giữa thế kỷ 18, nhiều người Mapuche bắt đầu sản xuất đồ mỹ nghệ bằng bạc. Đặc biệt là những sản phẩm thiết kế cầu kỳ như băng đô và vòng cổ. Nghề chạm khắc gỗ cũng rất phát triển trong cộng đồng bộ tộc Mapuche. Khi một người Mapuche qua đời, một bức tượng khắc gỗ hình người sẽ được dựng lên để đánh dấu ngôi mộ. Mỗi bức chạm khắc được tạc giống người đã khuất và thường cao hơn 2 mét.
Ngôn ngữ
Người Mapuche nói ngôn ngữ bản địa Mapundungu. Vào thời điểm người Tây Ban Nha đến xâm chiếm, ngôn ngữ Mapundungu là ngôn ngữ truyền miệng. Vì vậy bảng chữ cái Latinh đã được áp dụng cho ngôn ngữ Mapundungu. Hiện nay, chỉ có 20.000 người Mapuche vẫn thường xuyên nói ngôn ngữ Mapundungu, tập trung chủ yếu ở miền Nam Chile.
Ngày nay, người Mapuche rất quan tâm bảo tồn, lưu giữ văn hóa bản địa. Những hoạt động như giảng dạy ngôn ngữ Mapudungun trong trường học, xuất bản sách ngôn ngữ Mapudungun và đầu tư phát triển cho các nghệ nhân người Mapuche đang có ý nghĩa thúc đẩy văn hóa Mapuche hòa nhập trong xã hội Chile. Những năm gần đây, dịch vụ du lịch thăm quan vùng Araucania ngày càng phát triển. Khách du lịch có cơ hội thăm quan nơi người Mapuche sinh sống, tìm hiểu ngôn ngữ Mapudungun và hiểu rõ hơn về một số tín ngưỡng chính của người Mapuche thông qua các buổi sinh hoạt nghi lễ.